'Onderwijs: haak nú aan op de digitale transformatie'

Impressie Nieuwjaarscafé - voordracht Erik Vermeulen
Publicatie 03 feb 2020
Onderdeel van magazine: ICTU Magazine februari 2020
Beeld van een brug bij avond (Fotografie Hollandse Hoogte)

Digitale transformatie gaat de wereld mooier maken, is de overtuiging van hoogleraar Erik Vermeulen. Willen we als Nederland een dominante rol in die transformatie spelen, dan hebben we digitaal snuggere mensen nodig. Het onderwijs schiet vooralsnog tekort, stelde hij tijdens het ICTU Nieuwjaarscafé: “We blijven leerlingen en studenten dingen leren die computers straks veel beter kunnen.”

“Onderwijs en digitale transformatie hebben mijn passie”, zo opent Erik Vermeulen zijn verhaal tijdens het ICTU Nieuwjaarscafé op 21 januari. Vermeulen combineert zijn hoogleraarschap Business and financial law aan Tilburg University en Tilburg Law and Economics Center met een functie als innovatieadviseur bij advocaten- en notarissenkantoor Pels Rijcken. Daarnaast is hij senior legal counsel bij Signify, het voormalige Philips Lighting dat in hoog tempo digitaal transformeert: “Door de digitalisering zijn er nieuwe markten met nieuwe concurrenten ontstaan. Het is simpel: je haakt aan op de digitale transformatie of houdt op te bestaan.”

Kloof met digitale praktijk

Educatie en digitalisering zijn in potentie een gouden combinatie, stelt Vermeulen: “Satya Nadella, de topman van Microsoft, is ervan overtuigd dat digitalisering het antwoord is op de grootste uitdagingen van onze tijd, van honger en armoede tot klimaatverandering. Digitalisering gaat de gezondheidszorg verbeteren, lost mobiliteitsproblemen op, maakt de landbouw productiever en duurzamer. Maar daarvoor zijn wel genoeg digitaal vaardige mensen nodig. Die mensen zijn er onvoldoende en dat zit ‘m in hoe we mensen opleiden. Studenten aan mijn rechtenfaculteit ervaren een gigantische kloof tussen wat wij ze leren en de digitale vaardigheden die de praktijk van ze vraagt. Ik zie dat ook, want ik werk ook in het bedrijfsleven, dat volop bezig is digitaal te transformeren.”
Een van de problemen in het onderwijs, van basisschool tot universiteit, is volgens Vermeulen dat het sterk gericht is op kennis die gisteren misschien belangrijk was, maar morgen niet meer: “We leren onze kinderen dingen die computers straks veel beter en sneller kunnen doen. We plakken de digitale wereld op de wereld die we kennen, in plaats van dat we echt kijken wat digitale transformatie voor ons betekent en hoe we jonge mensen daarop voorbereiden.”

Learning on the job niet het antwoord

Je kunt je afvragen of het wel de taak van het onderwijs is om digitaal pientere mensen op te leiden. Bill Gates, Steve Jobs en Marc Zuckerberg, drie van de meest succesvolle mensen van onze tijd, waren allen vroegtijdig schoolverlater. Is learning on the job niet veel belangrijker en kunnen startups die taak niet veel beter vervullen dan reguliere onderwijsinstellingen? Vermeulen vindt van niet: “Learning on the job is niet het antwoord, om de simpele reden dat we mensen moeten opleiden voor jobs die er nog niet zijn, zoals AI-architecten, chief trust officers en deep learning-engineers. Wat CEO’s wakker houdt, is dat er te weinig digitaal snuggere mensen zijn. En dan heb je het niet alleen over TU-studenten die weten hoe AI werkt, maar gewoon over mensen die weten wat digitale technologie doet in de wereld en hoe het bestaande businessmodellen verandert. Als je reclame wil maken voor een sportschoen, kun je je naam nog steeds aan een topsporter verbinden. Maar het levert nu veel meer op als je in zee gaat met influencers als Charly d’Amelio, Zach King of Mahogany Fox, met miljoenen volgers op TikTok.”
Vermeulen wil maar zeggen dat de wereld al totaal is veranderd door digitalisering. Zo keerde de organisatie van het WK Fortnite vorig jaar meer geld uit aan de winnaar dan aan Novak Djokovic, die vorig jaar Wimbledon op zijn naam schreef. “De ontwikkelingen gaan zo snel en we weten niet hoe de wereld van morgen eruitziet. Het is als het Wilde Westen, een onbekende wereld die klaar is om ontdekt te worden. Aan het onderwijs de taak om jonge mensen op te leiden voor die onbekende wereld.”

Tegenwerking

Vermeulen geeft zijn studenten opdrachten die zij met digitale middelen moeten oplossen, vaak gecombineerd met spelelementen: “Ik vraag ze bijvoorbeeld een advocatenkantoor of een overheidsorganisatie te helpen bij de digitale transformatie. Of ik geef ze de opdracht een nieuw product te ontwikkelen en digitaal in de markt te zetten. Studenten zijn er blij mee. Maar het is niet makkelijk, want net als andere collega’s die willen innoveren krijg ik een berg tegenwerking. De prikkel om met het onderwijs mee te gaan in de digitale transformatie, ontbreekt. Maar die transformatie gaat gewoon door. Als we nu niet aanhaken, beheersen de technologiereuzen uit de VS en China onze toekomst. Of opkomende bedrijven uit Afrika, want dit continent ontwikkelt zich razendsnel. Ik vind dat hier een taak voor de overheid ligt: bepaal wat er in het digitale tijdperk van het onderwijs gevraagd wordt en geef innovatie de ruimte.”

Inschrijven Magazine

Meld u aan voor het ICTU Magazine, en ontvang regelmatig nieuws en inspiratie over ontwikkelingen in de digitale overheid.